آنتی اکسیدان، شما را باهوش تر می‌کند

آنتی اکسیدان، شما را باهوش تر می‌کند
مصرف زیاد ویتامین، مواد معدنی و آنتی اکسیدان‌ها حافظه را از پیری حفظ می‌کند.
رابطه‌ی بین مصرف آنتی اکسیدان‌ها و افزایش حافظه به اثبات رسیده است.
نتیجه‌ی پژوهشی که اخیراً در American Journal of Clinical Nutrition به چاپ رسید نشان می‌دهد افرادی که سال‌ها مکمل ویتامین‌ها و مواد معدنی مصرف کرده‌اند نسبت به افرادی که از این مکمل‌ها محروم بوده‌اند حافظه‌ی بهتری دارند.
محققان دانشگاه پاریس 13 به مدت 8 سال (از سال‌های 1994 تا 2002) روی 4446 داوطلب بین 45 تا 60 ساله مطالعاتی انجام دادند.
در این پژوهش شرکت کننده‌ها به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول متشکل از افرادی بودند که روزانه مکمل ویتامین ث (120 گرم)، بتاکاروتن (6 میلی گرم)، ویتامین ای (30 میلی گرم) و روی ( 20 میلی گرم) دریافت کردند. اما گروه دوم به جای مکمل، پلاسبو یا همان دارونما دریافت کردند.
شش سال بعد از پایان مطالعات، تست‌های متعددی از همه‌ی شرکت کننده‌ها گرفته شد. محققان می‌خواستند تأثیر طولانی مدت مکمل ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان را روی قدرت درک افراد بررسی کنند.
افرادی که سال‌ها مکمل ویتامین‌ها و مواد معدنی مصرف کرده‌اند نسبت به افرادی که از این مکمل‌ها محروم بوده‌اند حافظه‌ی بهتری دارند
بعد از بررسی‌های گوناگون محققان مشاهده کردند افرادی که مکمل مصرف کرده بودند نتایج بهتری در پاسخ به تست‌ها کسب کردند.
البته این تحقیق به معنای مصرف آزادانه ی مکمل های مختلف بدون نظر پزشک نیست.

تقویت حافظه و تمرکز حواس

تقویت حافظه و تمرکز حواس

الف - برخی راه های تقویت حافظه
1. تمرین پراکنده با مطالعه با فاصله: در این روش، یاد گیرنده به جای اینکه سعی کند تا یکباره و در یک نوبت مطالب را حفظ کند، وقت خود را تقسیم می کند و چندین بار آن را مرور می نماید، اگر یاد گیرنده سعی کند تا در یک نوبت همه مطالب را حفظ کند و تمام دقت خود را در همان یک نوبت صرف یادگیری آن مطلب نماید، این امر باعث خستگی و از بین رفتن انگیزه در او می شود. علاوه بر این، معمولاً پس از پایان یافتن تمرین، فراموشی صورت می گیرد. اگر یاد گیرنده چندین نوبت، صرف مطالعه مطلب کند، آنچه در نوبت قبل فراموش شده است در نوبت بعد به سرعت آموخته می شود.[1]
2. روش تداعی معانی: حافظه با یادآوری و بازیابی تقویت می شود. صورت ها و مضمونهایی که شخص به خاطر می آورد نقطه شروعی برای تداعی است. کلمه‌ «تداعی» که یک اصطلاح روان شناسی است به طور معمول با واژه «معانی» به کار می رود. «تداعی» به معنای دعوت کردن است؛ یعنی در حافظه‌ شخص هر مطلبی مطالب دیگر را به خاطر می آورد. آنگاه هر یک از این مفاهیم ذهنی جدید، اشیاء و مفاهیم دیگری را به یاد می آورد و این امر مرتباً ادامه می یابد؛ ‌و به این ترتیب مخزن حافظه وسعت می یابد. «تداعی معانی» انواعی دارد که عباتند از: تداعی در اثر «شباهت» «همراهی» «تقابل» و «تضاد». شباهت ممکن است در لفظ یا در معنی باشد. مثلاً «باران» «آب» را تداعی می کند. در تضاد، دو شیء یا دو واژه با مفهومهای متضاد در پی هم خواهند آمد، مانند سفید و سیاه. اشیایی که همراه هم هستند و یا وقایعی که همزمان و یا در پی هم رخ می دهند نیز سبب تداعی می شوند. مانند: رعد و برق. در تداعی معانی وقتی واژه را می شنویم واژه دیگری را که با آن ارتباط دارد به یاد می آوریم. با این روش می توان بسیاری از مطالب را به یاد آورد. همچنین اگر مطالب جدید با مطالب گذشته ارتباط داده شوند، بهتر در حافظه باقی می مانند.
اگر هنوز تحصیل می کنید می توانید موضوعات درسی خود را با موضوع های دیگر، مانند نقشه جغرافیا و یا تصویرهایی برای ایجاد تداعی معانی در موقع یادآوری، گره بزنید. حتی، وقتی یادداشت و یا کتابی را مطالعه می کنید سعی کنید تصویر آنها را نیز به خاطر بسپارید. مثلاً اگر جنگ نادر شاه در هندوستان را مطالعه می کنید، منظره فیل ها و فنون جنگی نادرشاه را در نظر خود مجسم کنید تا مطالب در ذهن شما همراه با تصاویر ذهنی باقی بمانند.[2]
3. استفاده از «پیش سازمان دهنده»: از پیش سازمان دهنده به مجموعه ای از مفاهیم مربوط به مطلب یادگیری گفته می شود که پیش از آموزش جزئیات تفصیلی مطلب، در اختیار یادگیرنده گذاشته می شود. نقش پیش سازمان دهنده، این است که یادگیرنده را با مطالبی که قرار است بیاموزد آشنا می سازد و کمک می کند تا اطلاعاتی را که بتوان مطالب جدید را به آنها ربط داد به یاد آورند. بنابراین، پیش سازمان دهنده، یک بیان مقدماتی درباره موضوع یادگیری است که برای اطلاعات جدید، یک چهارچوب ذهنی فراهم می آورد و این اطلاعات جدید را به آنچه از قبل می داند ربط می دهد.[3]
4. روش «بند به بند»: این روش را دانشجویان زیادی طی سالهای متمادی به کار برده و عموماً از آن نتیجه مطلوب گرفته اند، جزئیات این روش به این شرح است.
4-1. در اتاقی آرام پشت میز خود بنشینید پاهای خود را راحت روی زمین قرار دهید، کتاب را باز کنید و در مقابل خود قرار دهید چند صفحه یادداشت تمیز و دو سه مداد نیز در کنار دستتان بگذارید.
4-2. اولین صفحه فصل را بیاورید، عنوان فصل و عنوان اول بعد از آن را ـ اگر وجود داشته باشد ـ یادداشت کنید.
4-3. اولین بند را بخوانید و سپس خواندن را متوقف کنید.
4-4. آنگاه به دقت به آنچه خواندید بیندیشید و در کلماتی هر چه کمتر و به زبان خودتان آن را خلاصه کنید. این خلاصه می تواند حتی چهار یا پنج کلمه باشد و به صورت جمله نباشد.
4-5. با همین روش ادامه دهید و بندها را یکی یکی به زبان خودتان خلاصه کنید. عنوانهای فرعی فصل را نیز در لا به لای خلاصه های خود، در محل مناسب قرار دهید.
فایده واقعی این روش زمانی آشکار می شود که بخواهید برای امتحان آماده شوید. اگر فصلها را خوب خلاصه کرده باشید، با مرور این خلاصه ها خود را از خواندن دوباره کل کتاب معاف کرده اید.[4]
5. مواد غذایی و تقویت حافظه: متابولیسم مغز تحت تأثیر مبادلات کلسیم و فسفر قرار دارد. پس مواد غذایی ما باید از مقادیر کافی از این دو عنصر برخوردار باشند. برای «غذا دادن» به مغز و تقویت حافظه، خودرن مواد غذایی زیر توصیه می شود:
5ـ1. شیر، یکی از اصلی ترین غذاهای ضروری مغز، شیر است. شیر با مزاج بعضی افراد نمی سازد لذا می توان آن را به صورت شیر خشک و همراه با غذاهای دیگر مصرف کرد.
5ـ2. پنیر، به ویژه برای کسانی که با مزاجشان سازگار است خوردن آنرا توصیه می کنیم.
5ـ3. جوانه گندم، این ماده را می توان بعنوان یکی از غذاهای اصلی مغز به شمار آورد. از حیث فسفر کلسیم و ویتامین ها بسیار غنی می باشد.
5ـ4. ماهی. این ماده خوراکی به جهت داشتن مواد فسفری فراوان، برای مغز بسیار نافع است.
5ـ5. تخم مرغ، در تخم مرغ مواد غذایی ارزنده به وفور دریافت می شود البته در خوردن آن افراط نکنید.
5ـ6. بادام، گردو، فندق. توجه داشته باشید که هر چند خوردن این مواد کارخانه مغز را به تحرک وادار می سازد، به همان اندازه هضم آنها دشوار است و معده های ضعیف بایستی متوجه باشند که بخصوص شبها از مصرف آنها خودداری کنند.[5]
6- توصیه های اسلام برای تقویت حافظه
در اینجا می پردازیم به بیان چیزهایی که در تقویت حافظه از نظر اسلام نقش مؤثر دارند.
6ـ1. خواندن قرآن، به خصوص خواندن مداوم آیت الکرسی
6ـ2. فرستادن صلوات بر محمد مصطفی ـ صلی الله عَلیهِ وَ اله و سَلَّم ـ و اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ
6ـ3. مسواک کردن
6ـ4. عسل خوردن
6ـ5. خوردن کشمش پیش از صبحانه؛ چرا که این ماده حاوی مقدار زیادی فسفر است که باعث رشد و سر زندگی قوای مغزی می شود.
6ـ6. تنظیم برنامه برای کارهای روزانه
7- روایات معصومین ـ علیهم السلام ـ و عوامل نسیان و کم حافظگی: برخی روایات بعضی عوامل نسیان را بیان کرده اند: به چند مورد از آنها اشاره می کنیم: 7-1. انجام گناهان 7-2. خوردن ترشیها 7-3. خنده زیاد و بلند 7-4. بی احترامی به استاد 7-5. خوردن زیاد پنیر 7-6. خواندن نوشته های روی قبرها 7-7. خوردن و آشامیدن در حال جنابت 7-8. خوردن غذای داغ 7-9. زیاده روی در مباشرت جنسی 7-10. بوییدن بوهای بد.[6]

ب- راه های تمرکز حواس
در ابتدا تعریفی از «تمرکز» ارائه می دهیم: تمرکز حالتی است که در آن از میان افکار و آراء مختلف شخص، یک فکر در مرکز قرار می گیرد و بقیه افکار و آراء او نسبت به آن فکر، جنبه پیرامونی دارند. بنا به تعریفی دیگر، تمرکز حواس یعنی توانایی ثابت نگه داشتن توجه و دقت روی موضوع یا کاری که به میل و اراده انتخاب شده است و مانع شدن از اینکه این دقت و توجه به سوی موضوعات دیگر منحرف شود.[7]
- برای ایجاد تمرکز و تقویت آن ابتدا باید عواملی را که باعث می شوند تمرکز حواس شخص از بین برود شناسایی کرد و سپس با راه های مقابله با آنها آشنا شد. این عوامل عبارتند از:
1. عدم علاقه نسبت به موضوع مورد مطالعه: از مهمترین عوامل عدم تمرکز حواس، آن است که خواننده نسبت به کتاب یا موضوع مورد مطالعه، علاقه نداشته باشد. بهترین شیوه مقابله با این حالت، آن است که بین این موضوع یا کتاب، ‌با آنچه مورد علاقه شدید خواننده است ارتباطی برقرار شود. مثلاً دانش آموزی که به قبولی در کنکور علاقه زیادی دارد، باید میان این کتاب و قبولی در کنکور ارتباطی برقرار کند تا از این راه، حالت بی علاقگی او زایل شود.[8]
2. آشفتگی های درونی: منشأ این آشفتگی ها در درون انسان قرار دارد مانند: نگرانی، ترس، اندوه، حسادت و به طور کلی احساسات هیجان آمیزی که در ذهن مانع تمرکز می شود. بهترین راه برای منحرف کردن توجه فکر از نگرانیها این است که آنها را در کاغذی یادداشت کنید و به خودتان بگویید که بعد از مطالعه درباره آنها فکر خواهید کرد. با این روش ساده، ذهن شما تنها متوجه مطالعه خواهد شد و به صورت موقت از پرداختن به نگرانیها منحرف می گردد و قدرت تمرکز را افزایش می دهد.[9]
3. عدم هماهنگی بین قدرت اراده و تخیل: اگر تخیّل خواننده با اراده اش هم سو نباشد نمی تواند تمرکز حواس کافی داشته باشد. در روان شناسی ثابت شده است که در این تضاد و ناهماهنگی، قدرت تخیّل قوی تر از اراده است. مثلاً دانشجویی کتابی را باز می کند و به مطالعه آن می پردازد، پس از مدّت کوتاهی افکاری به ذهنش خطور می کند مثلاً با دوستانش بازی می کند، به سینما می رود... این تخیلات باعث می شود که خواننده تمرکز خود را از دست دهد. برای غلبه بر این مشکل خواننده وقتی می خواهد موضوع خاصی را مطالعه کند بهتر است خود را در حال و هوای مخصوص آن موضوع قرار دهد. مثلاً اگر کتاب پزشکی می خواند، خود را در حال و هوای پزشک قرار دهد.[10]
4. آشفتگی های بیرونی: این آشفتگی ها از تحریک های غیر عادی حواس مختلف انسان ایجاد می شود، هر گونه تحریک غیر عادی حواس، ممکن است فرایند تمرکز را با اشکال مواجه کند. تشنگی، گرسنگی، درد، گرما، سرما و.. موجب بر هم خوردن تمرکز می شود. برای رفع این آشفتگی ها باید تا حدّ امکان محیط مطالعه را از محرک های خارجی دور ساخت. مثلاً ‌محیطی را برای مطلاعه انتخاب کنید که در آنجا صداهای ناهنجار، رفت و آمد وسایل نقلیه و.. نباشد. همچنین نور محل مطالعه هم باید به اندازه کافی باشد.[11]
گوش دادن به موسیقی رادیو یا نوارهای آهنگ هنگام مطالعه باعث انحراف توجه و کاهش تمرکز می شود. این که بعضی ها می گویند که صدای رادیو یا نوار موسیقی در تمرکز به آنها کمک می کند درست نیست. اگر دانش آموزی با این طریق مطالعه، خوب یادمی‎گیرد با حذف موسیقی نمراتش بهتر خواهد شد.[12]
اقدامات زیر همچنین برای ایجاد تمرکز در هنگام مطالعه مفید خواهد بود:
ـ طرح سؤالات و یافتن جواب آنها هنگام مطالعه موجب از بین رفتن بی حوصلگی و باعث تمرکز بهتر می شود.
ـ تجسم کردن، یعنی استفاده از حواس مختلف و تفکر بر روی مطالب و در نتیجه معنا بخشیدن به کلمات و پی بردن به هدف نویسنده.
ـ یادداشت کردن، خلاصه کردن، علامت گزاری، حاشیه نویسی و مرور مطالب. تمام این کارها یادگیری را آسان و تمرکز را بهبود می بخشد.
عبارت خواندن، تمرکز را افزایش می دهد. زیرا از طریق عبارت خوانی، شما با سرعت نزدیک به سرعت اندیشیدن خود، می خوانید. در حالی که در کلمه خوانی مجبورید با پهلوی هم قرار دادن کلمات به معانی برسید، که این خود باعث حواس پرتی می شود.[13]

پی نوشتها :

[1] . روشهای یادگیری مطالعه، سیف، علی اکبر، نشر دوران 1377.
[2] . حافظه برتر، هرو آبادی، نشر سالمی1381.
[3] . روش یادگیری و مطالعه، سیف، علی اکبر، نشر دوران، 1376.
[4] . فن مطالعه، فریل اینس، لیندا ترجمه صلحجو، علی، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول، 1373.
[5] . حافظه، رزم آزما، هوشیار، نشر سپنج.
[6] . راهنمای حفظ قرآن، البصری، صفاء الدین،‌ ترجمه محمد مهدی رضایی، دفتر نشر الهادی.
[7] . مطالعه روشمند، خادمی، عین الله ، نشر پارسیان.
[8] . همان.
[9] . عوامل موفقیت در تحصیل، نظری، مرتضی، نشر مدرسه برهان.
[10] . مطالعه روشمند، خادمی، عین الله ، نشر پارسایان.
[11] . عوامل موفقیت در تحصیل، نظری، مرتضی، نشر مدرسه برهان.
[12] . شیوه های یادگیر مطالعه، دلجو، شریعت. نشر زرین.
[13] . همان.

چطور حافظه کوتاه‌مدت را افزایش دهیم؟

چطور حافظه کوتاه‌مدت را افزایش دهیم؟
گروهی از والدین معتقدند فرزندانشان بی‌توجه هستند یا نمی‌توانند مسائل را به خاطر بسپارند.

در زیر 9 راهکار برای تقویت حافظه آمده است که می‌تواند در‌ این زمینه به شما کمک کند.
1- بازی داستان‌گویی: انجام این بازی به‌خصوص در قالب گروه، بسیار جالب است. این بازی بدین نحو انجام می‌شود که باید 20 وسیله را روی میز بزرگی قرار دهید و هر کدام از افراد گروه 3 الی 4 مورد از وسایلی که روی میز چیده شده است را در قالب یک داستان بگنجاند؛ مثلا داستانی که درباره سیب، کلید، تلفن همراه می‌توان ساخت بدین صورت است:
در باغ، سیب‌های رسیده‌ای از درخت روی زمین ریخته بود. ما در باغ قفل بود و من کلید را اشتباه برداشته بودم. نابراین با تلفن همراه به یکی از دوستانم زنگ زدم تا او برای باز کردن در به کمک بیاید. بازی فوق باعث می‌شود که والدین بتوانند به دو هدف تقویت قدرت خلاقیت و تمرکز کودک و تقویت حافظه دست پیدا کنند.
2- ایجاد ارتباط‌های تصویری: یکی از راه‌هایی که برای تقویت حافظه تصویری مورد استفاده قرار می‌گیرد به یاد سپردن نام افراد با توجه به‌خصوصیات و ویژگی‌های آنهاست؛ مثلاً کسی اسمش رضاست، شما در او خصلتی مانند تلاش در جهت کسب که رضایت اطرافیان بیابید، بدین‌ترتیب بین نام رضا و رضایت ارتباط برقرار کرده‌اید و نام او را هیچ وقت فراموش نخواهید کرد.
3- استفاده از تصاویر: تصاویر، ابزار مناسبی برای به‌خاطر‌سپردن مطالب و اطلاعات مفید هستند؛ به‌عنوان مثال می‌توانید حتی از تصاویر یک فیلم برای به خاطر سپردن موضوع، اعداد، اطلاعات تاریخی و جغرافیایی و... استفاده کنید. یا برای به خاطر سپردن اعداد (5، 5،‌1) شما می‌توانید آن را در قالب یک تصویر دربیاورید مانند دستکش و یک چوب. با حک این تصویر در ذهنتان، اعداد (5، 5،‌1) را به یاد می‌آورید زیرا هر دستکش 5‌انگشت دارد و یک چوب هم نماد عدد یک است. لذا سعی کنید آنچه را که باید به خاطر بسپارید در قالب تصویرسازی در ذهنتان حک کنید. ولی ذخیره‌سازی‌ اطلاعات باید به‌گونه‌ای باشد که شما رجوع به اطلاعات را به راحتی انجام دهید و بتوانید از آنها استفاده کاربردی داشته باشید. با به‌کارگیری این روش و تکرار آن به مرور زمان، ذهن شما این آمادگی را پیدا می‌کند که فعالانه روش تصویری مناسب برای به ذهن سپاری مطالب را به‌کار گیرد.
4- به فرزندتان یادآوری کنید آنچه می‌آموزد را نکته برداری و یادداشت کند.
5- ساعت مطالعه او را افزایش دهید.
6- او را تشویق به حفظ کردن شعر یا متن‌های ادبی کنید.
7- اگر فرزندتان راست دست است از او بخواهید به‌عنوان تفریح و سرگرمی برخی کارهایش را با دست چپ انجام دهد.
8- به او خواندن کتاب‌های داستانی و پلیسی که ذهن را درگیر حل معما می‌کند، پیشنهاد دهید.
9- او را تشویق به یادگیری زبان یا فعالیت‌های هنری جدید کنید.

همشهری

تقویت حافظه

تقویت حافظه

قسمت اول

« پنچرگیری سلول های خاکستری»

چکار کنیم که حافظه مان برای شب های امتحان کم نیاورد؟
شروع شدن امتحانات دبیرستان ها و دانشگاه ها، تنور راهکارهایی برای تقویت حافظه را گرم می کند؛ تنوری که در آن از تکنیک های ذن و مدیتیشن تا تجویز شب به شب 20 عدد آلوچه خیس کرده پیدا می شود. حالا اگر شما هم هر چه از اول ترم یاد گرفته اید و همه اسم ها و آدرس ها و تمام اطلاعات دنیا همیشه نوک زبانتان است و هر کاری می کنید از دنیای ذهنتان بیرون نمی آید یا اگر امروز با کلی ذوق و شوق در مورد مطلبی حرف می زنید و آخر هفته سردرگمی گرفته اید که موضوع صحبتتان چی بود، این مقاله را بخوانید و در عرض سه سوت ( با توجه به قدرت تندخوانی تان) به یک کامپیوتر سیار تبدیل شوید!

کدام نوع حافظه را دارید و چطور می توانید به خاطر بسپارید؟
یادم تو را فراموش
« دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد» حکایت همین حافظه است. رابطه این ضرب المثل با حافظه هم این است که هر آدمی هر چقدر هم فراموش کار باشد و هر چقدر هم به خاطر سپردنی ها را به سرعت برق و باد از یاد ببرد، بالاخره یک مدل حافظه توی کله اش پیدا می شود که با تقویت آن می تواند حفظ آبرو کند. چه مدل هایی؟ سه مدل دیداری، شنیداری و رفتاری که اتفاقاً پیدا کردن و تقویت کردنشان اصلاً هم سخت نیست؛ طوری که این کار، قابلیت این را هم دارد که کم کم به یک بازی بامزه تبدیل شود؛ حافظه بازی.

حافظه شما دیداری است
حتی اگر بعد از ده سال، دوست دوران دبیرستانتان را ببینید که رفته پیش بهترین دکتر و بینی اش را به طبیعی ترین شکل ممکن عمل کرده، به محض دیدنش می گویید دماغت کوووو؟! واقعیت این است که شما اصلاً هم آدم آبروبر یا ضد حال زن یا حسودی نیستید. شما فقط حافظه دیداری قوی ای دارید و در مورد چیزهایی که قبلاً دیده اید نمی شود با شما شوخی کرد. یادآوری جزئیات خانه ای که بچگی هایتان را در آن گذرانده اید یا همین جایی که الان نشسته اید و این مطلب را می خوانید، یادآوری جزئیاتی مثل رنگ دیوارها، پرده ها، رویه مبل ها و... (البته با چشم بسته) نشان می دهد که خوشبختانه شما حافظه دارید، آن هم از نوع دیداری.

پس اگر حافظه تان دیداری است
ساده ترین کار این است که همه چیز را به صورت تصویری حفظ کنید. باور کنید جواب می دهد؛ این طوری که برای یادآوری هر چیزی، یک نماد تصویری پیدا کنید چون نماد تصویری بهتر در یاد شما می ماند؛ مثلاً برای به یادآوری شخص سبک پایی که همیشه توی دردسر می اندازد تان، تصویر یک جفت پای کوچولوی در حال دویدن را به خاطر بسپارید! مطالب حفظ کردنی را هم یادداشت کنید و موقع یادداشت کردن ترتیب پشت هم قرار گرفتن کلمات را به خاطر بسپارید. بعد هم با به یادآوردن آن ترتیب، موقع سخنرانی مثل بلبل چه چه بزنید.

حافظه شما شنیداری است
اصلاً بی خیال شما راه انداز تلفن خانه تان هستید و به محضی که گوشی را بر می دارید، به برادرتان که آن طرف خط دارد خودش را لوس می کند و ادای پدرتان را در می آورد که بعداً به تان بخندد، می گویید خودتی! در این مورد اگر به تان گفتند آدم ضایع کن بی ترتیب، اصلاً زیر بار نروید و با صدای بلند اعلام کنید که نه آدم ضایع کن هستید و نه بی تربیت؛ شما فقط دارای یک حافظه شنیداری قوی هستید و کافی است صدایی را یک بار با دقت بشنوید. آدم هایی که حافظه شنیداری شان قوی است، شعرها را به وزن می خوانند و در آرامگاه شاعران ویبره راه نمی اندازند، ریتم موسیقی را کم و بیش درک می کنند و بهتر شعر حفظ می کنند.

پس اگر حافظه تان شنیداری است
حافظه شنیداری تان را با دیگر حافظه هایتان که ضعیفند، پیوند بزنید. حالا این پیوند بزنید یعنی چه؟ یعنی چیزهایی را که می خواهید به یاد بیاورید، یک بار شمرده شمرده برای خودتان تکرار کنید. برای یادآوری شماره تلفن ها، کدها و رمزها آنها را به صورت آهنگین حفظ کنید؛ مثلاً برای یادآوری کد 256 بگویید: 256، آرد نخود با کشمش. مهم نیست که شعرتان مضحک باشد، قرار نیست آن را بلند بلند توی صف عابر بانک بخوانید.

حافظه شما رفتاری است
بعد از دو ماه که به کلاس پیانو رفته اید، می توانید آهنگ دلخواهتان را بزنید و حالش را ببرید. همه به شما به چشم بهتوون ثانی نگاه می کنند که پیانو زدنش اشک مدعیون را در می آورد. البته ممکن است بهتوون دیگری متولد شده باشد، ما هم بخیل نیستیم. اما قضیه این است که بیشتر احتمال دارد شما دارای یک حافظه قوی رفتاری باشید.
تمرکز حافظه رفتاری روی حرکت است. کسانی که حافظه رفتاری قوی دارند، ساز زدن را زود یاد می گیرند (بتهوون ثانی در کار نیست!)، توی بچگی شان لازم نیست هزار بار زمین بخورند تا دوچرخه سوار شوند، حرکات آدم های دور و برشان را هم خوب تقلید می کنند و اینها.

پس اگر حافظه شما رفتاری است
حرکت همه چیز را به خاطر بسپارید. اگر اسم خیابان ها از یادتان می رود، با کمک حافظه رفتاری تان گردش به راست ها و چرخش به چپ ها را به یاد بیاورید. حتی در موقع حفظ کردن متن ها اگر حالتی را که دارید به خاطر بسپارید، بعدها می توانید آن را به یاد بیاورید. حافظه رفتاری در حفظ کردن شماره تلفن ها محشر است؛ طوری که می توانید به جای اینکه صدبار بگویید 258456159 و آخرش هم یادتان برود، یک بار به خاطر بسپارید که این شماره ها یک ضربدر با یک اسلش اضافه را روی صفحه شماره گیر تلفن نشان می دهند. این طوری نگاه نکنید، اگر حافظ غالبتان رفتاری باشد، کار ساده ای است.
هزار و یک راه وجود دارد که شبکه ارتباطات عصبی آدم سالم بماند

خون به مغزم نمی رسه!
شبکه ارتباطات عصبی مغز همان جایی است که بعد از چند وقت که از آکبندی در می آید، کم کم تحلیل می رود و دچار عارضه هایی می شود؛ عارضه هایی که اولش زیاد مهم نیستند اما بعد از مدتی باعث می شوند در روز صد بار بگوییم « آخ یادم رفت» و بعدش هم صدبار غرغر آدم هایی را که شبکه ارتباطات عصبی شان مثل بنز کار می کند، به جان بخریم. اما این وسط راهکارهایی هم وجود دارد که شبکه ارتباطات را حال می آورد و به راهش می کند.
* با حساب کتاب بخورید: خوراکی هایی هستند که به بالا بردن قدرت حافظه و یادگیری و اینها معروفند. حالا واقعاً این خوراکی ها چه کار می کنند؟ قضیه این است که این خوردنی ها در مجموع به گردش خون در مغز کمک می کنند و باعث می شوند اصطلاحاً خون به مغزمان برسد؛ خوراکی هایی که تقریباً همه شان هم در سبد مواد غذایی مان پیدا می شوند اما فقط وقتی به تقویت حافظه کمک می کنند که مرتب خورده شوند.
کندر، زغال آخته، اسفناج، انگور، سیر و کنجد از معروف ترین خوراکی هایی هستند که به تقویت حافظه کمک می کنند. غیر از اینها جگر تازه و تخم مرغ و بادام هم در این زمینه مدعی اند؛ خوراکی هایی که یا از سبزیجات و میوه های تازه اند یا دارای چربی طبیعی که جان می دهند برای رساندن خون تازه به مغز.
* ورزش کنید: ورزش به غیر از اثراتی که روی بدن سالم که خانه اول و آخر عقل سالم است می گذارد باعث می شود سلول های عصبی مغز دیرتر پیر شوند دانشمندها هم برای اینکه اثر ورزش روی حافظه را به ما ثابت کنند، باز رفته اند یک سری موش زبان بسته را آورده اند و رویشان آزمایش کرده اند. نتیجه آزمایش هم این شده که موش هایی که صبح تا غروب توی گردونه می چرخیدند، از آنهایی که می خورند و می خوابیدند خیلی دیرتر دچار پیری حافظه شدند.
* دارو بخورید: همیشه هم این طوری نیست که دارو خوردن ضرر داشته باشد؛ بعضی داروها هم هستند که به تقویت حافظه کمک می کنند. البته همان داروها هم اگر دستور پزشکی پشت سرشان نباشد تاثیر عکس می گذارند که گفتن ندارد.
داروهایی که به قرص های هوش معروفند، با تاثیراتی که روی کاهش و افزایش های مثبت در مغز و سلول های عصبی می گذارند باعث کاهش اضطراب و فراموشی و افزایش حافظه می شوند. اسیدفولیک، ویتامین B12 و ویتامین E از آن دسته داروهایی هستند که به صورت مکمل های غذایی، حسابی انتقال دهنده عصبی تولید می کنند و حافظه تان را تکثیر می کنند!
* خودتان را لوس کنید: این روش که حسابی جواب داده است، یک جورهایی از این دست دادن و از آن دست گرفتن است؛ طوری که توجه به خود و حفظ آرامش به مرور باعث کاهش اضطراب و استراحت مغز می شود و در نتیجه این لطف، مغز همه اطلاعاتی را که می خواهید به موقع در اختیارتان قرار می دهد. بهترین مدل به خود رسیدن هم برای به دست آوردن دل مغز این است که ساعت های مشخصی را به انجام کارهای آرام بخش اختصاص دهیم. خواندن قرآن یا دعا، گوش کردن به موسیقی، قدم زدن، مطالعه همراه با سوت زدن و ورزش یوگا، از بهترین روش های شیتیل دادن به مغز است.

منبع: هفته نامه فرهنگی اجتماعی همشهری جوان، شماره 243

تقویت حافظه

تقویت حافظه

قسمت دوم

« دوپینگ مغز در سه سوت»

تکنیک هایی که حافظه را تقویت می کنند
داستان اینکه بشر فهیمد می تواند حافظه را تقویت کند و بازی هایی را برای افزایش هوش راه بیندازد، از چیزی حدود 2500 سال پیش شروع شد. قضیه هم از این قرار بود که یک شاعر یونانی به نام سیمونیدز بعد از اینکه در یک تالار مجلل پر از مهمان شعر یک ساعته اش را خواند، رفت بیرون تا آبی به سر و صورتش بزند اما به محض بیرون رفتن سیمونیدز، سقف تالار فرو ریخت و همه مهمان ها مردند. شدت این حادثه هم طوری بود که حتی نمی شد هویتشان را تشخیص داد. اینجا بود که سیمونیدز مثل سوپرمن آمد و به خاطر توجه بیش از حدی که به مدعوین کرده بود، هویت بیشتر آنها را از روی جایی که اول نشسته و بعداً مرده بودند، تشخیص داد. خب، سیمونیدز نابغه که نبود، شاعر بود و به خاطر این، همه فهمیدند مثلاً تمرکز از آن تکنیک هایی است که می تواند یک شاعر را به یک شبه نابغه تبدیل کند. به این ترتیب بود که نخستین تئوری تداعی در به خاطر سپاری و اساس تمامی سیستم های منموتکنیک ( تدابیر یادیار، روش های کمک به حافظه) به وجود می آمد؛ سیستم هایی که در نظر اول خیلی ساده اند اما به کمک آنها می شود به جنگ فراموشی رفت.

ترک عادت کنید
ترک عادت یکی از روش هایی است که می شود با آن مغز را دور زد و وادارش کرد تنبلی را بگذارد کنار؛ این طوری که نگذارید روتین شدن بعضی کارها به بیکاری مغز منجر شود. بهتر است از کارهای کوچک روزانه شروع کنید. البته ممکن است در روزهای اول حواس پرت تر از قبل به نظر بیایید؛ مشکلی که بعد از چند روز حل می شود.
• مثالش هم همین کارهای روزانه است. مثلاً اگر راست دست هستید از این به بعد با دست چپ مسواک کنید؛ وارد آسانسور که می شوید چشم هایتان را ببندید و دکمه طبقه تان را پیدا کنید؛ وسایل روی میز کارتان را جابه جا کنید. با این کارها مغزتان را برای انجام امور روزمره وادار به حرکت می کنید.

جعبه لایتنر درست کنید
جعبه لایتنر، باکلاس شده همان روش تکرار است؛ منتها تکرار، کنتور نمی اندازد که بفهمیم چقدر تمرین کرده ایم. در حالی که جعبه لایتنر کنتور می اندازد. از طرف دیگر به خاطر ژانگولر بودنش زیاد هم خسته کننده نیست و می شود برای به خاطر سپردن اطلاعات مختلف جعبه های مختلف درست کرد؛ جعبه هایی که پنج خانه دارند و اطلاعات در طول رسیدن از خانه اول به پنجم به مغز سپرده می شوند.
• خب، برای تقویت حافظه به این روش، جعبه لایتنر و کارت های سوال و جواب باید همیشه دم دستتان باشند. در ضمن برای این روش تقویت حافظه باید زمان خاصی را اختصاص داد و نمی شود همراه با کارهای دیگر لایتنربازی هم کرد.
• بهترین چیزهایی که می شود با لایتنر یاد گرفت لغات زبان های مختلف و فرمول هاست. لایتنر یعنی یادگیری بعد از پنج بار تکرار و این یعنی برای درک مطلب و اینها راه مناسبی نیست ولی برای حفظ کردنی ها می شود رویش حساب باز کرد.

نشانه گذاری کنید
روش نشانه گذاری برای به خاطر سپردن اطلاعاتی است که روش هایی مثل تکرار و حفظ کردن جلویشان سوسک می شوند؛ اطلاعاتی که اصلاً به وجود آمده اند تا انسان همیشه چیزی برای فراموش کردن داشته باشد. اعداد و ارقام بلند و فرمول ها از این دسته اند. بهترین روش نشانه گذاری این است که با توجه به استعدادهایتان و مطالبی که بهتر در ذهنتان می ماند برای اطلاعات مختلف نشانه بگذارید و به موقع هم نشانه ها را تبدیل به اطلاعات کنید.
• اشکالش این است که در بدترین حالت یادتان نیاید که این نشانه را برای چه حفظ کرده اید. آدم هایی که دو تا علامت روی دستشان می گذارند در نشانه گذاری لنگ می زنند.
• Ah,messagere admirable, lumiere eclatante, je sais votre celerite « آه، پیغام بر تحسین برانگیز، ای نور درخشان، من از شکوه تو آگاهم.» این قطعه در زبان فرانسه برای به خاطر سپردن سرعت نور ( 299792458 کیلومتر در ثانیه) ابداع شده است. تعداد حروف هر کلمه عدد مربوط در رقم سرعت نور را نشان می دهد. اگر بخواهید می توانید چک کنید.

میانبر بزنید
به این روش که برای یادآوری کلمات به کار می رود، کلمه آویز یا کلمه کلید می گویند؛ این طوری که برای به خاطر آوردن هر کلمه، یک کلمه یا تصویر واسطه را که بهتر در خاطرتان می ماند به ذهن بسپارید. بعد هم برای به خاطر آوردن کلمه مورد نیاز، آن کلمه یا تصویر دم دست تر را که هیچ وقت یادتان نمی رود در ذهنتان مجسم کنید و به کمک آن، کلمه فرار را به یاد بیاورید. اکثر ما به صورت ناخودآگاه از این روش استفاده می کنیم. این ناخودآگاه هیچ وقت هایی است که به محض شنیدن یک کلمه یاد یک چیز بی ربط می افتیم.
• اسمش رویش است دیگر، کلید: همانی که در اکثر مواقع گم می شود و دردسر می شود دو تا. به خاطر همین هم موقع حفظ کردن کلید یک مطلب بد نیست نیم نگاهی هم به خود مطلب بیندازید که یادتان نرود این کلید، کلید کدام یکی بود!
• صکادرات یکی از آن کلمه کلیدهایی است که موقع گرفتن گواهینامه- آن هم در آزمون شهری- حسابی به کار می آید؛ کلمه بی ربطی که هر کدام از حروفش ( ص: صندلی، ک: کمربند، ا: آینه والی آخر) به ترتیب کارهایی است که باید جلوی افسر مربوطه انجام دهید تا گیم آوور نشوید.

تمرکز کنید
تا به حال چند بار شده که بعد از فراموش کردن چیزی به تان گفته باشند: اگر برات مهم بود یادت نمی رفت؟ این جمله یک جورهایی هم درست است. ما در طول روز خیلی چیزها می شنویم، می بینیم و می خوانیم اما فقط چیزهایی که برایمان اهمیت دارند در خاطرمان می مانند. این در خاطر ماندن هم به خاطر تمرکزی است که موقع شنیدن یا دیدن آن مطلب داشته ایم. افزایش تمرکز به کمک روش هایی مثل ورزش یوگا، باعث تقویت حافظه در به خاطر سپاری و یادآوری می شود.
• اشکالش این است که نمی توانید درست و حسابی بازیگوشی کنید و همیشه باید چشم و گوشتان مثل چشم و گوش عقاب و گربه تیز باشد چون در هر لحظه هزاران مطلب برای به خاطر سپرده شدن جلوی رویتان صف کشیده اند.
• حادثه یازدهم سپتامبر را یادتان هست؟ روز تولد فرزندتان را چی؟ یا روزی که همکارتان خبر اضافه شدن حقوق ها را داد؟ به هر کدام از این اتفاق ها که فکر کنید، می بینید که ریزترین جزئیات آن روز را به یاد دارید و این به خاطر تمرکز و توجه است. اطلاعات آن قدرها هم بی اهمیت نیست. سعی کنید برای اطلاعات مهم جدیدی که به تان می رسد ارزش قائل باشید تا بهتر در خاطرتان بماند.

تکرار کنید
به روش تکرار، پرآموزی هم می گویند؛ این طوری که برای یادآوری، در چند مرحله اطلاعات تکرار می شوند تا جای خودشان را در مغز پیدا کنند. بهترین مدلش هم این است که اول با چند بار تکرار، اطلاعات را در حافظه اولیه ثبت و بعد از گذشت 24 ساعت که همه اطلاعات در حال پریدن بود یک بار دیگر با روش تکرار در حافظه بلند مدت تثبیت شان می کنند.
• البته حجم اطلاعات در این روش نباید زیاد باشد. یک کمی هم کند است و نمی شود همه جا رویش حساب کرد.
• بهترین مثالی که می شود برای این روش زد جدول ضرب است. نمی خواهید بگویید که در نه سالگی جدول ضرب را با مکاشفه و تحقیق روی چگونگی قانون ضرب اعداد در هم یاد گرفتید؟

ریتم سازی کنید
ریتم سازی یا قافیه سازی هم از آن روش هایی است که باعث می شود خیلی چیزها زودتر و بهتر در حافظه ثبت شوند. آهنگین کردن اطلاعات یک جورهایی شخصی است؛ یعنی به جز موارد معروفی که وجود دارد، هر کسی می تواند برای به خاطر سپردن یک سری اطلاعات شعر مخصوص به خودش را داشته باشد.
• خب، این روش به درد اطلاعات طولانی نمی خورد چون در آن صورت کار به سراییدن قصیده و منظومه می کشد ولی شعرها و آهنگ های کوتاه در این مورد جواب داده اند.
• یکی از شماره تلفن هایی را که از حفظ هستید یک بار برای خودتان تکرار کنید. موقع گفتن این شماره ها یک آهنگی توی صدایتان است که همان ریتم است. لازم نیست حتماً ریتمی که می سازید ردیف و قافیه داشته باشد. همین که آهنگین باشد کفایت می کند.

بازی کنید
یکی از راه هایی که برای شخم زدن حافظه می شود از آن استفاده کرد همین بازی کردن است؛ روشی که باعث می شود برای پیدا کردن جواب یا راه حل از حافظه تان کار بکشید. اطلاعات ذخیره شده تان را مرور کنید و چیزهایی را که در مرز فراموش شدن بودند، یک بار دیگر در یک جای مطمئن ثبت کنید.
• اشکالی که ندارد ولی مساله این است که هر بازی فکری بعد از چند وقت خودش در ذهن ملکه می شود و کار به جایی می رسد که باید کار و زندگی تان را ول کنید و در به در دنبال بازی جدید باشید، همین.
• جدول، شطرنج، سودوکو؛ غیر از اینها این بازی های روی گوشی های موبایل هم باعث می شود به جای اس ام اس بازی کمی ذهنتان را از آکبندی بیرون بیاورید.

چه چیزهایی حافظه را از بین می برند؟
آسوده بخوابید که ذهن در امن و امان است!
این طوری نیست که هر چی می خواستید بخورید و هر کاری که دلتان خواست انجام دهید و سبک زندگی تان را هر شکلی خواستید بچینید، آن وقت حافظه تان هم تکان نخورد. اتفاقاً چیزهایی که حافظه را کاهش می دهند. بیشتر، از همان دسته ای هستند که برای حافظه مفیدند؛ چیزهایی که بعضی شان ظاهر خیلی معصومی دارند اما ته شان را که در بیاوری می بینی به شدت دشمن حافظه هستند.

آسوده نخوابید
این را که آسوده خوابیدن تاثیر بسیار زیادی در افزایش حافظه دارد، سال ها قبل دانشمندان کشف کرده اند. آنها در آزمایش شان هم یک سری آدم را آورده اند و در دو مرحله، سوال های یک شکلی را برایشان طرح کرده اند؛ فقط قبل از مرحله اول گذاشته اند آن آدم ها حسابی بخوابند ولی قبل از مرحله دوم، چند روز عادت خوابیدنشان را به هم زده اند. نتیجه هم که معلوم است؛ در مرحله دوم همه رفوزه شده اند.

آلوده شوید
یکی از مورادی که اصلاً دست خود آدم نیست ولی اثرات ناجوری روی حافظه می گذارد، آلودگی هواست. تازگی ها دکتر ها دور هم جمع شده اند و فهمیده اند که چربی های موجود در هوای آلوده، کم کم از راه خون وارد مغز می شوند و حافظه را پنچر می کنند؛ به همین خاطر، یکی از راه های فرار کردن از این معضل، تردد کمتر در مکان های آلوده است.

همیشه بخورید
در حالت کلی اش که اصلاً پرخوری دشمن حافظه است. هر چقدر شکم پرتر باشد مغز بیشتر می رود تعطیلات. این وسط غذاهایی هم هستند که بیشتر از بقیه حافظه را می کاهند. افراط در خوردن شیرینی جات در حد مرگ، یکی از چیزهایی است که قند بدن را نافرم بالا پایین می کند و حافظه را کم. غیر از آن چای و قهوه که خودشان را این طوری جا زده اند که آدم را ریلکس می کنند، دشمن حافظه اند. به قیافه شان این طوری نگاه نکنید. بی خطر بودنشان برای حافظه افسانه ای بیش نیست.

دودی شوید
معتاد به هر چیزی که دود دارد نشوید. حالا فکر نکنید روزی یکی، دو نخ سیگار کسی را نکشته. اتفاقاً نیکوتین سیگار بدتر از همه حافظه را تحلیل می برد. به این مواد، تریاک، حشیش، هروئین و کراک را هم اضافه کنید. حافظه خراب، ارزشش را ندارد.

زیاد ورزش کنید
آن قدر از فواید ورزش گفته اند که ما اینجا هر چقدر هم خودمان را بکشیم باورتان نمی شود که گاهی زیادی ورزش کردن هم باعث کاهش حافظه می شود. باور نمی کنید؟ چپ چپ نگاه می کنید؟ پس خبر ندارید که ورزش کردن شدید - به خصوص در زنان- باعث کاهش حافظه می شود. دانشمندان کشف کرده اند که هر چقدر ورزش های آرامی مثل قدم زدن و پیاده روی به آرامش مغز کمک می کنند، در عوض ورزش های پر تحرکی مثل شنا که آدم را از نفس می اندازد، حافظه را تحلیل می برند.

منبع: هفته نامه فرهنگی اجتماعی همشهری جوان، شماره 243

چطور به تقویت حافظه کمک کنیم؟

چطور به تقویت حافظه کمک کنیم؟
انسان‌ها به‌خصوص دانش‌آموزان در ایام امتحانات به‌شدت به‌دنبال راه‌های تقویت حافظه و طولانی‌مدت‌کردن حافظه خود هستند.
ترس از امتحانات وقتی وجود دانش‌آموز را فرا می‌گیرد او حاضر است دست به هر کاری برای تقویت حافظه‌اش بزند که گاه منجر به رویدادهای منفی و تأسف‌باری می‌شود. راهکارهای ذیل، به دانش‌آموزان عزیز جهت بهبود و تقویت حافظه پیشنهاد می‌شود که امید است با به کار‌گیری آنها، فصل امتحانات را با موفقیت سپری کنند.
1- خواب کافی: داشتن خواب کافی و بدون دغدغه یکی از راه‌های تقویت حافظه است که متأسفانه در فصل امتحانات گاهی به‌طور کل نادیده گرفته می‌شود. در تحقیقات متعدد ثابت شده است که کمبود خواب، عملکرد حافظه را به‌شدت تحت‌تأثیر منفی قرار می‌دهد زیرا در هنگام خواب و استراحت، مغز به پردازش و ادغام اطلاعات یکسان که در طول روز دریافت کرده می‌پردازد لذا حداقل 6‌ساعت خواب را در برنامه خود بگنجانید و به این فکر کنید که با از دست دادن هر دقیقه از زمان خواب به همان نسبت زمان مناسب یادگیری را از دست می‌دهید.
2- تغذیه: تغذیه نیز یکی از مباحث مهم در بهبود حافظه به‌شمار می‌رود که امروزه تعداد زیادی از افراد، اطلاعات کافی در مورد آن دارند ولی تنها جهت یادآوری ذکر می‌شود که مصرف میوه، سبزیجات تازه، انواع مغزها‌، شیر و غلات در بهبود عملکرد مغز بسیار تأثیر گذارند.
3- مرور مطالب: آنچه برای امتحان خوانده‌اید برای خود مرور کنید؛ شرایط را طوری تصور کنید که شما دانش‌آموزید و موظفید برای معلم خود مطالب را بازگو کنید. سعی کنید نکات مهم و پراهمیت را ذکر کنید. این امر باعث می‌شود که جزئیات هر موضوعی به‌خوبی در ذهنتان شکل گیرد و موضوع به‌طور شفاف در مغزتان طبقه بندی شود.
4- در رابطه با مطالب و عناوین مهم و اساسی با دوستان زرنگ خود صحبت کنید. البته این کار را یک یا چند روز قبل از امتحان انجام دهید و هرگز این مرحله را به ساعتی قبل از امتحان موکول نکنید زیرا در آن زمان، میزان بالای اضطراب و فشار روانی مانع به خاطر سپردن صحیح مطالب می‌شود. روش مرور مطالب با همکلاسی باعث به حافظه سپردن بهتر شما و او می‌شود.
5- داشتن استراحت کوتاه مدت را در فواصل درس خواندن خود بگنجانید و هرگز پیوسته و بدون استراحت به درس‌خواندن ادامه ندهید (‌به ازای هر 45 - 30 دقیقه درس خواندن 5 تا10 دقیقه استراحت زمان مناسب و معقولی است.)
در زمان استراحت به دیدن تلویزیون یا انجام بازی‌های رایانه‌ای نپردازید بلکه در این زمان سعی کنید کمی راه بروید یا از خوراکی‌های سالم مانند میوه و سبزیجات تازه استفاده کنید تا مغز نیز فرصت تقویت خود را پیدا کند.
6- از حفظ کردن مو به موی مطالب خودداری کنید. ابتدا مفهوم آن را درک کرده و بعد آن را حفظ کنید زیرا در بسیاری موارد مشاهده می‌شود دانش‌آموزان فقط به حفظ‌کردن خط به خط و لغت‌‌به‌لغت مبادرت می‌ورزند که این امر تأثیری کوتاه مدت خواهد داشت و حتی چند ساعت بعد از امتحان، دانش‌آموزان کلمه‌ای را به یاد نخواهند آورد.
7- با تکنیک‌ها و روش‌های صحیح مطالعه آشنا شوید؛ در بسیاری از مواقع به خاطر سپردن نماد و سمبلی می‌تواند شما را یاد آن مبحث بیندازد. استفاده از این تکنیک‌ها و روش‌ها به‌خصوص در مورد دروس شفاهی بسیار کاربردی و تأثیر‌گذار است؛ مثلاً اگر دانش‌آموز قصد دارد چند اسم مختلف را حفظ کند و ترتیب آنها نیز اهمیت دارد، می‌تواند از روش سرینام استفاده کند، بدین صورت که ابتدای حروف آن اسامی را به هم بچسباند و با آن یک لغت با معنی و حتی بی‌معنا بسازد و آن لغت را که هر حرف آن نمادی از آن اسامی است حفظ کند.
تقویت و بهبود حافظه امری نیست که بتوان یک شبه یا چند روزه آن را ایجاد کرد بلکه نیاز به ممارست فراوان دارد لذا توصیه می‌شود که این امر مهم را جدی قلمداد کرده و در فصل تابستان از کلاس‌ها و کتاب‌های مفید و سازنده در این زمینه استفاده کرده و بهبود و تقویت حافظه را به امری روزانه و پیوسته تبدیل کنید.

همشهری

تقویت حافظه « دوپینگ مغز در سه سوت»

تقویت حافظه « دوپینگ مغز در سه سوت»

قسمت دوم

تکنیک هایی که حافظه را تقویت می کنند
داستان اینکه بشر فهیمد می تواند حافظه را تقویت کند و بازی هایی را برای افزایش هوش راه بیندازد، از چیزی حدود 2500 سال پیش شروع شد. قضیه هم از این قرار بود که یک شاعر یونانی به نام سیمونیدز بعد از اینکه در یک تالار مجلل پر از مهمان شعر یک ساعته اش را خواند، رفت بیرون تا آبی به سر و صورتش بزند اما به محض بیرون رفتن سیمونیدز، سقف تالار فرو ریخت و همه مهمان ها مردند. شدت این حادثه هم طوری بود که حتی نمی شد هویتشان را تشخیص داد. اینجا بود که سیمونیدز مثل سوپرمن آمد و به خاطر توجه بیش از حدی که به مدعوین کرده بود، هویت بیشتر آنها را از روی جایی که اول نشسته و بعداً مرده بودند، تشخیص داد. خب، سیمونیدز نابغه که نبود، شاعر بود و به خاطر این، همه فهمیدند مثلاً تمرکز از آن تکنیک هایی است که می تواند یک شاعر را به یک شبه نابغه تبدیل کند. به این ترتیب بود که نخستین تئوری تداعی در به خاطر سپاری و اساس تمامی سیستم های منموتکنیک ( تدابیر یادیار، روش های کمک به حافظه) به وجود می آمد؛ سیستم هایی که در نظر اول خیلی ساده اند اما به کمک آنها می شود به جنگ فراموشی رفت.

ترک عادت کنید
ترک عادت یکی از روش هایی است که می شود با آن مغز را دور زد و وادارش کرد تنبلی را بگذارد کنار؛ این طوری که نگذارید روتین شدن بعضی کارها به بیکاری مغز منجر شود. بهتر است از کارهای کوچک روزانه شروع کنید. البته ممکن است در روزهای اول حواس پرت تر از قبل به نظر بیایید؛ مشکلی که بعد از چند روز حل می شود.
• مثالش هم همین کارهای روزانه است. مثلاً اگر راست دست هستید از این به بعد با دست چپ مسواک کنید؛ وارد آسانسور که می شوید چشم هایتان را ببندید و دکمه طبقه تان را پیدا کنید؛ وسایل روی میز کارتان را جابه جا کنید. با این کارها مغزتان را برای انجام امور روزمره وادار به حرکت می کنید.

جعبه لایتنر درست کنید
جعبه لایتنر، باکلاس شده همان روش تکرار است؛ منتها تکرار، کنتور نمی اندازد که بفهمیم چقدر تمرین کرده ایم. در حالی که جعبه لایتنر کنتور می اندازد. از طرف دیگر به خاطر ژانگولر بودنش زیاد هم خسته کننده نیست و می شود برای به خاطر سپردن اطلاعات مختلف جعبه های مختلف درست کرد؛ جعبه هایی که پنج خانه دارند و اطلاعات در طول رسیدن از خانه اول به پنجم به مغز سپرده می شوند.
• خب، برای تقویت حافظه به این روش، جعبه لایتنر و کارت های سوال و جواب باید همیشه دم دستتان باشند. در ضمن برای این روش تقویت حافظه باید زمان خاصی را اختصاص داد و نمی شود همراه با کارهای دیگر لایتنربازی هم کرد.
• بهترین چیزهایی که می شود با لایتنر یاد گرفت لغات زبان های مختلف و فرمول هاست. لایتنر یعنی یادگیری بعد از پنج بار تکرار و این یعنی برای درک مطلب و اینها راه مناسبی نیست ولی برای حفظ کردنی ها می شود رویش حساب باز کرد.

نشانه گذاری کنید
روش نشانه گذاری برای به خاطر سپردن اطلاعاتی است که روش هایی مثل تکرار و حفظ کردن جلویشان سوسک می شوند؛ اطلاعاتی که اصلاً به وجود آمده اند تا انسان همیشه چیزی برای فراموش کردن داشته باشد. اعداد و ارقام بلند و فرمول ها از این دسته اند. بهترین روش نشانه گذاری این است که با توجه به استعدادهایتان و مطالبی که بهتر در ذهنتان می ماند برای اطلاعات مختلف نشانه بگذارید و به موقع هم نشانه ها را تبدیل به اطلاعات کنید.
• اشکالش این است که در بدترین حالت یادتان نیاید که این نشانه را برای چه حفظ کرده اید. آدم هایی که دو تا علامت روی دستشان می گذارند در نشانه گذاری لنگ می زنند.
• Ah,messagere admirable, lumiere eclatante, je sais votre celerite « آه، پیغام بر تحسین برانگیز، ای نور درخشان، من از شکوه تو آگاهم.» این قطعه در زبان فرانسه برای به خاطر سپردن سرعت نور ( 299792458 کیلومتر در ثانیه) ابداع شده است. تعداد حروف هر کلمه عدد مربوط در رقم سرعت نور را نشان می دهد. اگر بخواهید می توانید چک کنید.

میانبر بزنید
به این روش که برای یادآوری کلمات به کار می رود، کلمه آویز یا کلمه کلید می گویند؛ این طوری که برای به خاطر آوردن هر کلمه، یک کلمه یا تصویر واسطه را که بهتر در خاطرتان می ماند به ذهن بسپارید. بعد هم برای به خاطر آوردن کلمه مورد نیاز، آن کلمه یا تصویر دم دست تر را که هیچ وقت یادتان نمی رود در ذهنتان مجسم کنید و به کمک آن، کلمه فرار را به یاد بیاورید. اکثر ما به صورت ناخودآگاه از این روش استفاده می کنیم. این ناخودآگاه هیچ وقت هایی است که به محض شنیدن یک کلمه یاد یک چیز بی ربط می افتیم.
• اسمش رویش است دیگر، کلید: همانی که در اکثر مواقع گم می شود و دردسر می شود دو تا. به خاطر همین هم موقع حفظ کردن کلید یک مطلب بد نیست نیم نگاهی هم به خود مطلب بیندازید که یادتان نرود این کلید، کلید کدام یکی بود!
• صکادرات یکی از آن کلمه کلیدهایی است که موقع گرفتن گواهینامه- آن هم در آزمون شهری- حسابی به کار می آید؛ کلمه بی ربطی که هر کدام از حروفش ( ص: صندلی، ک: کمربند، ا: آینه والی آخر) به ترتیب کارهایی است که باید جلوی افسر مربوطه انجام دهید تا گیم آوور نشوید.

تمرکز کنید
تا به حال چند بار شده که بعد از فراموش کردن چیزی به تان گفته باشند: اگر برات مهم بود یادت نمی رفت؟ این جمله یک جورهایی هم درست است. ما در طول روز خیلی چیزها می شنویم، می بینیم و می خوانیم اما فقط چیزهایی که برایمان اهمیت دارند در خاطرمان می مانند. این در خاطر ماندن هم به خاطر تمرکزی است که موقع شنیدن یا دیدن آن مطلب داشته ایم. افزایش تمرکز به کمک روش هایی مثل ورزش یوگا، باعث تقویت حافظه در به خاطر سپاری و یادآوری می شود.
• اشکالش این است که نمی توانید درست و حسابی بازیگوشی کنید و همیشه باید چشم و گوشتان مثل چشم و گوش عقاب و گربه تیز باشد چون در هر لحظه هزاران مطلب برای به خاطر سپرده شدن جلوی رویتان صف کشیده اند.
• حادثه یازدهم سپتامبر را یادتان هست؟ روز تولد فرزندتان را چی؟ یا روزی که همکارتان خبر اضافه شدن حقوق ها را داد؟ به هر کدام از این اتفاق ها که فکر کنید، می بینید که ریزترین جزئیات آن روز را به یاد دارید و این به خاطر تمرکز و توجه است. اطلاعات آن قدرها هم بی اهمیت نیست. سعی کنید برای اطلاعات مهم جدیدی که به تان می رسد ارزش قائل باشید تا بهتر در خاطرتان بماند.

تکرار کنید
به روش تکرار، پرآموزی هم می گویند؛ این طوری که برای یادآوری، در چند مرحله اطلاعات تکرار می شوند تا جای خودشان را در مغز پیدا کنند. بهترین مدلش هم این است که اول با چند بار تکرار، اطلاعات را در حافظه اولیه ثبت و بعد از گذشت 24 ساعت که همه اطلاعات در حال پریدن بود یک بار دیگر با روش تکرار در حافظه بلند مدت تثبیت شان می کنند.
• البته حجم اطلاعات در این روش نباید زیاد باشد. یک کمی هم کند است و نمی شود همه جا رویش حساب کرد.
• بهترین مثالی که می شود برای این روش زد جدول ضرب است. نمی خواهید بگویید که در نه سالگی جدول ضرب را با مکاشفه و تحقیق روی چگونگی قانون ضرب اعداد در هم یاد گرفتید؟

ریتم سازی کنید
ریتم سازی یا قافیه سازی هم از آن روش هایی است که باعث می شود خیلی چیزها زودتر و بهتر در حافظه ثبت شوند. آهنگین کردن اطلاعات یک جورهایی شخصی است؛ یعنی به جز موارد معروفی که وجود دارد، هر کسی می تواند برای به خاطر سپردن یک سری اطلاعات شعر مخصوص به خودش را داشته باشد.
• خب، این روش به درد اطلاعات طولانی نمی خورد چون در آن صورت کار به سراییدن قصیده و منظومه می کشد ولی شعرها و آهنگ های کوتاه در این مورد جواب داده اند.
• یکی از شماره تلفن هایی را که از حفظ هستید یک بار برای خودتان تکرار کنید. موقع گفتن این شماره ها یک آهنگی توی صدایتان است که همان ریتم است. لازم نیست حتماً ریتمی که می سازید ردیف و قافیه داشته باشد. همین که آهنگین باشد کفایت می کند.

بازی کنید
یکی از راه هایی که برای شخم زدن حافظه می شود از آن استفاده کرد همین بازی کردن است؛ روشی که باعث می شود برای پیدا کردن جواب یا راه حل از حافظه تان کار بکشید. اطلاعات ذخیره شده تان را مرور کنید و چیزهایی را که در مرز فراموش شدن بودند، یک بار دیگر در یک جای مطمئن ثبت کنید.
• اشکالی که ندارد ولی مساله این است که هر بازی فکری بعد از چند وقت خودش در ذهن ملکه می شود و کار به جایی می رسد که باید کار و زندگی تان را ول کنید و در به در دنبال بازی جدید باشید، همین.
• جدول، شطرنج، سودوکو؛ غیر از اینها این بازی های روی گوشی های موبایل هم باعث می شود به جای اس ام اس بازی کمی ذهنتان را از آکبندی بیرون بیاورید.

چه چیزهایی حافظه را از بین می برند؟
آسوده بخوابید که ذهن در امن و امان است!
این طوری نیست که هر چی می خواستید بخورید و هر کاری که دلتان خواست انجام دهید و سبک زندگی تان را هر شکلی خواستید بچینید، آن وقت حافظه تان هم تکان نخورد. اتفاقاً چیزهایی که حافظه را کاهش می دهند. بیشتر، از همان دسته ای هستند که برای حافظه مفیدند؛ چیزهایی که بعضی شان ظاهر خیلی معصومی دارند اما ته شان را که در بیاوری می بینی به شدت دشمن حافظه هستند.

آسوده نخوابید
این را که آسوده خوابیدن تاثیر بسیار زیادی در افزایش حافظه دارد، سال ها قبل دانشمندان کشف کرده اند. آنها در آزمایش شان هم یک سری آدم را آورده اند و در دو مرحله، سوال های یک شکلی را برایشان طرح کرده اند؛ فقط قبل از مرحله اول گذاشته اند آن آدم ها حسابی بخوابند ولی قبل از مرحله دوم، چند روز عادت خوابیدنشان را به هم زده اند. نتیجه هم که معلوم است؛ در مرحله دوم همه رفوزه شده اند.

آلوده شوید
یکی از مورادی که اصلاً دست خود آدم نیست ولی اثرات ناجوری روی حافظه می گذارد، آلودگی هواست. تازگی ها دکتر ها دور هم جمع شده اند و فهمیده اند که چربی های موجود در هوای آلوده، کم کم از راه خون وارد مغز می شوند و حافظه را پنچر می کنند؛ به همین خاطر، یکی از راه های فرار کردن از این معضل، تردد کمتر در مکان های آلوده است.

همیشه بخورید
در حالت کلی اش که اصلاً پرخوری دشمن حافظه است. هر چقدر شکم پرتر باشد مغز بیشتر می رود تعطیلات. این وسط غذاهایی هم هستند که بیشتر از بقیه حافظه را می کاهند. افراط در خوردن شیرینی جات در حد مرگ، یکی از چیزهایی است که قند بدن را نافرم بالا پایین می کند و حافظه را کم. غیر از آن چای و قهوه که خودشان را این طوری جا زده اند که آدم را ریلکس می کنند، دشمن حافظه اند. به قیافه شان این طوری نگاه نکنید. بی خطر بودنشان برای حافظه افسانه ای بیش نیست.

دودی شوید
معتاد به هر چیزی که دود دارد نشوید. حالا فکر نکنید روزی یکی، دو نخ سیگار کسی را نکشته. اتفاقاً نیکوتین سیگار بدتر از همه حافظه را تحلیل می برد. به این مواد، تریاک، حشیش، هروئین و کراک را هم اضافه کنید. حافظه خراب، ارزشش را ندارد.

زیاد ورزش کنید
آن قدر از فواید ورزش گفته اند که ما اینجا هر چقدر هم خودمان را بکشیم باورتان نمی شود که گاهی زیادی ورزش کردن هم باعث کاهش حافظه می شود. باور نمی کنید؟ چپ چپ نگاه می کنید؟ پس خبر ندارید که ورزش کردن شدید - به خصوص در زنان- باعث کاهش حافظه می شود. دانشمندان کشف کرده اند که هر چقدر ورزش های آرامی مثل قدم زدن و پیاده روی به آرامش مغز کمک می کنند، در عوض ورزش های پر تحرکی مثل شنا که آدم را از نفس می اندازد، حافظه را تحلیل می برند.

منبع: هفته نامه فرهنگی اجتماعی همشهری جوان، شماره 243