عقب ماندگی ذهنی و راه های پیشگیری
عقب ماندگی ذهنی ناظراست بر عملکرد عمومی هوش که بطور معنی دار پایین تر از حد متوسط است و به طور همزمان ، همراه با نواقصی در رفتار سازشی است که در دروان رشد و تحول ظاهر شده ، تعریف شده است.
عقب ماندگی ذهنی بر اساس میزان بهره هوشی از خفیف تا بسیار شدید (عمیق) تعیین می گردد. و براساس شدت علائم مرضی، از نظر پزشکی، و...طبقه بندی می شود.
در زمینه علل عقب ماندگی ذهنی دانشمندان ومحققان تا کنون به بیش از دو هزار علت اشاره نموده اند. در حالی که هنوز بسیاری از علل عقب ماندگی ذهنی ناشناخته مانده است. در این مقاله علل عقب ماندگی ذهنی را که رابینسون و رابینسون به نقل از ماهر به چهار گروه به شرح زیر تقسیم کرده اند، بررسی شده است.
أ- عقب ماندگی به علت عوامل ارثی
ب- عقب ماندگی به علت اتفاقات دوران بار داری
ج- عقب ماندگی به علت حوادث زایمانی و بعد از تولد
د- عقب ماندگی به علت عوامل محیطی ، اجتماعی و فرهنگی.
هر کدام از این عوامل به تنهایی یا ترکیبی ، ممکن است موجب عقب ماندگی ذهنی در فرد شود. که در این قسمت تاثیر هریک را به اجمال بررسی می کنیم.
در پایان مقاله راه هایی برای پیشگیری از تولد کودک عقب مانده ذهنی که هدف اصلی است، ارائه گردیده است.
عقب ماندگی درسی در کودکان چرا و چگونه؟
تربیت فرزند با همه سادگی و طبیعی بودن، از کارهای نسبتا دشوار و از مسئولیت های سخت و سنگین است.
تا روزی که طفل خردسال و در آغوش مادر است نگهداری او برای والدین و مخصوصا مادر یک دشواری است . روزی که به راه می افتد و زمانی که به مدرسه و کلاس وارد می شود بدبختی و مصیبت دو چندان است. همه آنهایی که به مدرسه می روند به یک میزان توفیق و پیشرفت ندارند و همه به یک درجه رشد نمی کنند.
برای برخی از کودکان مساله تنبلی مطرح است و برای عده ای عقب ماندگی درسی، بنابراین پدران و مادران باید بگونه ای این مشکل را حل و رفع کنند .
انواع عقب ماندگی:
1- عقب ماندگی ذهنی: اینان افرادی هستند که درجه هوششان از حد متعارف و نرمال پایین تر است و پیشرفت تحصیلی ندارند. هوش عقلی آنها زیر 75-80 می باشد . این گروه باید در مدارس خاص خود به درس و کار بپردازند. باهوش ترین افراد این گروه مثلا با هر دو سالی یک کلاس دوره مدرسه را طی می کند و حداکثر تا راهنمایی امکان ادامه تحصیل دارد.
2- عقب ماندگی درسی: این مورد صرفا ناشی از تن پروری یا بیکاری است و امید اصلاح برای این عده افراد وجود دارد.
باید ریشه ها را دریافت و آنها را از میان برد. این نوع عقب ماندگی از لحاظ علت به دو دسته تقسیم می شود:
- ناشی از تنبلی : که این کودکان از روی تنبلی درس نمی خوانند و تلاش و فعالیتی نمی کنند.
- ناشی از علل دیگر : مثل وجود نارسایی های عضوی چون ضعف در بینایی ، در شنوایی و...
ادامه مطلب...
عقب ماندگی ذهنی و انواع آن ? تعریف:
به معنای نقص هوشی در اوئل زندگی- در مقابل دمانس می باشد که با محدود شدن عملکرد اجتمائی همراه است. با اقدامات آموزشی و اجتمائی می توان یک زندگی طبیعی در خارج از بیمارستان را برای این افراد فراهم کرد که شامل مدارس ویژه, انجام کار های خانه داری و صنایع دستی و حمایت از این افراد و خانواده آنان می باشد.
? آمار
در جمعیت ??-?? سال شیوع موارد متوسط و شدید حدود ?-? مورد در ???? است. معادل ?-? مورد در ????بیمار یک پزشک عمومی. این شیوع از سال ???? اندکی تغییر کرده اما بروز موارد شدید به علت مراقبت های خوب نوزادی و جنینی تا حد یک سوم تا یک دوم کاهش یافته است. علت ثابت ماندن شیوع, زندگی طولانی تر افراد عقب مانده ذهنی است.
? مشکلات جنسی
شایعترین آن استمناء در معرض عموم است. برخی مثل بچه ها در مورد بدن سایرین کنجکاو هستند که ممکن است از آن تعبیر جنسی شود. بسیاری از عوامل عقب ماندگی ذهنی ارثی نیست و آن دسته که ارثی است باعث ناباروری نیز می شود.
بنا بر این نگرانی اصلی از مقاربت این افراد تولد کودکان عقب مانده نیست بلکه توانائی آنان به عنوان یک پدر یا مادر برای نگهداری یک کودک طبیعی است. استفاده از روش های جلوگیری مفید است.
? بیماریهای جسمی:
شایعترین حالت در موارد شدید و بسیار شدید عقب ماندگی ذهنی دیده میشود که اکثرا ناتوانائی های حسی یا حرکتی و یا صرع دارند. فقط یک سوم این افراد تحرک دارند و یک چهارم به دیگران وابسته هستند. مشکلات شنوائی و بینائی مانع دیگری برای توانائی شناختی است. ناتوانی های حرکتی که شایع نیز می باشد عبارتند از: اسپاستیسیتی-اتاکسی-آتتوز
? اثر عقب ماندگی ذهنی بر خانواده
به محض تشخیص عقب ماندگی ذهنی در نوزاد والدین دچار دیسترس می شوند. برخی کودک را نمیپذیرند. گرچه این طرد کردن مدت طولانی دوام ندارد معمولا تشخیص پس از سال اول گذاشته می شود. والدین مجبورند امید ها و انتظارات خود را تغییر دهند که گاهی باعث افسردگی طولانی والدین همراه با احساس گناه و شرم و خشم می شود. تعداد کمی کودک را نمیپذیرند. در حالی که بقیه در مورد مشخصات سایر فرزندان شدیدا احساس می شوند.
سرانجام اکثر والدین تطابق پیدا میکنند. این والدین نیازمند حمایت طولانی مدت هستند.
چپ دستی کودکان :
اعضای بدن به صورت قرینه اند . اما آدمی در به کارگیری آنها یکسان عمل نمی کند . اکثر افراد از بخش راست بدن بیش از بخش چپ بدن استفاده می کنند .
در انجام دادن کارها ، در شنیدن و همچنین در دیدن بهره برداری بیشتر از اندامهای راست بدن است . ولی افرادی هم وجود دارند که چپ دست ، چپ گوش و چپ چشم باشند .
مسأله چپ دستی :
بسیاری از والدین و مربیان مسأله چپ دستی کودکان را با دیدی منفی تلقی می کنند . گمان دارند کودکان چپ دست عقب مانده ذهنی هستند و یا در وضعی قرار دارند که حتما مجبور به بد خطی می باشند و شانس اینکه خوش خط شوند در آنان نیست .همچنین عده ای تصور کرده اند که با دست چپ نمی توان تند کار کرد یا موفقیت درخشانی به دست آورد و همین سبب نگرانی والدین و مربیان شده است.از نظر علمی چپ دستی امری عادی و طبیعی است . هنوز به صراحت معلوم نیست زمان شروع آن چه وقت است . اما عده ای معتقدند که این امر از حدود پایان سال اول زندگی در بچه ها مشخص است ولی آنچه قابل اعتماد است حدود سنین سه و چهار سالگی است .
مشکلات نوشتن :
معلمان در کلاس در می یابند که کودکان چپ دست خط درهم و برهمی دارند ، و یا در حین نوشتن دیکته بسیاری از آنها از دیگران عقب می مانند .اغلب آنها در نیمکت اگر در وسط شاگردان بنشینند مزاحم فرد بغل دستی در نوشتن هستند و خودشان هم به زحمت می افتند .
ادامه مطلب...
عقب ماندگی ذهنی (mental Retardation)
عقب ماندگی ذهنی اختلالی است که با عملکرد هوشی زیر حد طبیعی و اختلال در مهارتهای انطباقی مشخص می گردد. سن شروع عقب ماندگی ذهنی زیر 18 سال است و منظور از مهارتهای انطباقی انجام کارهای است که در هر سن خاص به طور معمول از فرد انتظار می رود .
انواع
عقب ماندگی ذهنی بر اساس میزان بهره هوشی ، از خفیف تا بسیار شدید ( عمیق ) وجود دارد . جدول زیر تقسیم بندی های مربوط به عقب ماندگی ذهنی را با توجه به نوع و مهارت مورد نظر نشان می دهد:
مهارت مورد انتظار نوع بهره هوش
آموزش پذیر خفیف
50- 70
تربیت پذیر بالا
متوسط
35- 50
تربیت پذیر پایین
شدید
25- 25
کمتر از 25
عمیق
ایزوله ، نیازمند نگهداری در مؤسسه
ادامه مطلب...
علل عقب ماندگی ذهنی :
علل قبل ازتولد :
1- علل ژنتیکی و ارثی 2- RH ?- مشروبات الکلی 4- موادمخدر و دخانیات
5- داروها و مواد شیمیایی
6- مسمومیت 7- سوء تغذیه 8- ضربات وارده به شکم مادر 9-اشعه X
10- سرخچه وبیماریهای عفونی .
علل هنگام تولد :
1- زودرسی2- کودک نارس3- زایمانهای طولانی 4- ضربات وارده به سرکودک.
علل بعدازتولد :
انواع مننژیت ها – مسمومیت – ضربه های وارده به سر –
اختلالات غدد– سوءتغذیه – خستگی های جسمی روانی واختلالات عاطفی
عقب ماندگی ذهنی
عقب ماندگی ذهنی توان هوشی کمتر از میانگین جامعه (ضریب هوشی کمتر از 70) که با یک آزمون استاندارد ضریب هوشی سنجیده می شود. ضریب هوشی 130-80 طبیعی در نظر گرفته می شود؛ میانگین طبیعی 100 است . اختلال عملکرد هوشی منجر به عدم توانایی فرد در انجام مسؤولیت های عادی زندگی می گردد. عقب ماندگی ذهنی به چهار گروه خفیف (ضریب هوشی 70-50)، متوسط (ضریب هوشی 49-35)، شدید (ضریب هوشی 34-20) و بسیار شدید (ضریب هوشی کمتر از 20) تقسیم بندی می گردد. عقب ماندگی خفیف شایع ترین نوع است .
علایم شایع
عقب ماندگی ذهنی خفیف در بسیاری از موارد تا هنگامی ورود کودک به مدرسه تشخیص داده نمی شوند. فعالیت های ذهنی نظیر ریاضیات و حساب کُندتر از معمول انجام می شود، توانایی خواندن مختل بوده و هیجانات کودک ممکن است بچه گانه تر از سن واقعی اش باشد. کودک ممکن است فعال تر از حد معمول بوده و یا حرکات غیرارادی مکرر داشته باشد.
بیمار ممکن است دچار تأخیر تکاملی به صورت مشکلات تکلم و زبان ، تأخیر در مهارت های حرکتی ، نقایص حسی (کُندی در پاسخ دادن به مردم ، صداها، اسباب بازی ها یا غیره )، یا اختلالات عصبی باشد.
تشنج ، بی اختیاری مدفوع و ادرار و مشکلات شنوایی نیز ممکن است وجود داشته باشد.
عقب ماندگی شدید و بسیار شدید اغلب در بدو تولد تشخیص داده می شوند.
علل
اختلالات ژنتیکی ـ مادرزادی متابولیسم یا اختلالات کروموزومی . نشانگان داون شایع ترین اختلالات کروموزومی عامل عقب ماندگی ذهنی است .
عفونت های مادرزادی داخل رحمی ، اختلال خونرسانی جفت به جنین ، عوارض بارداری (عفونت ها، پره اکلامپسی ، اکلامپسی ، مصرف الکل یا داروها توسط مادر یا سوءتغذیه مادر)
قبل از تولد ـ زودرس یا دیررس بودن نوزاد، آسیب های حین تولد و اختلالات متابولیک
پس از تولد ـ اختلالات متابولیک یا غددی ، عفونت ها، صدمات ، عوامل سمی یا سایر علل آسیب مغزی ، سوءرفتار با کودک
عوامل افزایش دهنده خطر
مراقبت های پیش از زایمانی ضعیف در مورد مادر
سابقه خانوادگی عقب ماندگی ذهنی
وضعیت اجتماعی ـ اقتصادی نامطلوب خانواده
پیشگیری